Điểm chung giữa cảm cúm và covid
Cảm cúm và covid là hai bệnh truyền nhiễm do virus gây ra, ảnh hưởng đến hệ hô hấp và có khả năng lây lan nhanh chóng. Mặc dù khác nhau về nguyên nhân cụ thể và mức độ nghiêm trọng, cả hai đều có những điểm chung trong nguyên nhân, triệu chứng và cơ chế lây lan.
Nguyên nhân gây ra cảm cúm và covid
- Cảm cúm: Do virus cúm thuộc họ Orthomyxoviridae gây ra, với hai loại phổ biến nhất là cúm A và cúm B. Virus cúm thường biến đổi theo mùa, dẫn đến các đợt dịch cúm hằng năm.
- Covid: Do virus SARS-CoV-2, thuộc họ Coronaviridae, gây ra. Virus này là nguyên nhân của đại dịch toàn cầu từ năm 2019, với khả năng đột biến nhanh tạo ra các biến chủng mới.
Cả hai virus này đều có khả năng thích nghi và phát triển, làm tăng khả năng lây nhiễm và gây bệnh ở người.
Các triệu chứng tương đồng dễ nhầm lẫn
Cảm cúm và covid có nhiều triệu chứng giống nhau, khiến việc phân biệt trở nên khó khăn nếu chỉ dựa vào biểu hiện lâm sàng. Các triệu chứng tương đồng bao gồm:
- Sốt: Cả hai bệnh đều gây ra sốt, mức độ có thể dao động từ nhẹ đến cao.
- Ho: Thường xuất hiện dưới dạng ho khan hoặc có đờm.
- Mệt mỏi: Là dấu hiệu phổ biến khi cơ thể chống lại virus.
- Đau nhức cơ: Thường xuất hiện trong các giai đoạn đầu của bệnh.
- Đau họng: Là triệu chứng thường gặp ở cả hai bệnh.
Những triệu chứng này khiến việc chẩn đoán chính xác chỉ dựa vào biểu hiện lâm sàng trở nên phức tạp, đòi hỏi sự hỗ trợ của các xét nghiệm chuyên sâu.
Cách lây lan của hai bệnh
Cả cảm cúm và covid đều có cơ chế lây lan chính qua đường hô hấp:
- Qua giọt bắn (droplets): Phát tán từ người bệnh khi ho, hắt hơi, hoặc nói chuyện ở khoảng cách gần.
- Qua tiếp xúc: Virus có thể tồn tại trên bề mặt, lây nhiễm khi chạm vào và đưa tay lên mắt, mũi, miệng.
- Qua không khí (aerosol): Đặc biệt phổ biến với covid, các hạt virus nhỏ có thể lơ lửng trong không khí và lây nhiễm ở khoảng cách xa hơn.
Cả hai bệnh đều lây lan nhanh chóng trong cộng đồng, đặc biệt ở nơi đông người hoặc không gian kín. Biện pháp phòng ngừa như đeo khẩu trang, rửa tay và giữ khoảng cách là cần thiết để hạn chế lây nhiễm.

Cảm cúm và covid khác nhau chỗ nào
Việc phân biệt cảm cúm và covid trong thực tế không chỉ dựa vào triệu chứng mà còn cần quan sát tình trạng tổng thể và có thể kết hợp xét nghiệm để đảm bảo chính xác. Sau đây là các đặc điểm khác nhau dựa trên các khía cạnh quan trọng:
Triệu chứng đặc trưng của cảm cúm
Cảm cúm thường khởi phát đột ngột với các triệu chứng rõ ràng như:
- Sốt cao kèm theo ớn lạnh, nhưng thường không kéo dài quá 3–5 ngày.
- Đau nhức cơ nghiêm trọng, đặc biệt ở vùng lưng và chân.
- Hắt hơi liên tục và nghẹt mũi là dấu hiệu phổ biến.
- Ít có triệu chứng tiêu hóa (như tiêu chảy).
Thực tiễn: Nếu bạn bị sốt kèm hắt hơi và nghẹt mũi trong vài ngày nhưng hồi phục nhanh khi nghỉ ngơi, khả năng cao là cảm cúm.
Triệu chứng đặc trưng của covid
Covid thường có triệu chứng kéo dài và phức tạp hơn:
- Mất hoặc giảm khứu giác, vị giác là dấu hiệu đặc trưng.
- Ho khan kéo dài hoặc cảm giác tức ngực.
- Có thể xuất hiện khó thở, đặc biệt ở giai đoạn nặng.
- Một số trường hợp gặp các triệu chứng tiêu hóa như buồn nôn, tiêu chảy.
Thực tiễn: Nếu mất khứu giác/vị giác, kèm ho và mệt mỏi trong nhiều ngày, hãy thực hiện xét nghiệm covid ngay lập tức.
Độ nghiêm trọng và biến chứng của hai bệnh
- Cảm cúm:
- Biến chứng hiếm gặp, thường giới hạn ở viêm xoang hoặc nhiễm trùng tai.
- Ở nhóm người khỏe mạnh, cúm ít gây nguy hiểm và hồi phục nhanh sau 5–7 ngày.
- Covid:
- Có thể gây viêm phổi nặng, suy hô hấp, hoặc tổn thương đa cơ quan ở trường hợp nặng.
- Một số người hồi phục vẫn gặp hội chứng hậu covid, kéo dài hàng tháng với các triệu chứng như mệt mỏi mãn tính, khó tập trung, đau cơ.
Thực tiễn: Nếu triệu chứng nặng dần hoặc khó thở, hãy đi khám ngay để xác định tình trạng sức khỏe, đặc biệt khi nghi ngờ covid.
Cách nhận biết cảm cúm và covid qua triệu chứng
Việc nhận biết sự khác biệt giữa cảm cúm và covid thông qua triệu chứng không chỉ giúp người bệnh xử lý đúng cách mà còn ngăn ngừa nguy cơ lây nhiễm. Dựa vào các nghiên cứu y khoa, các yếu tố như thời gian ủ bệnh, mức độ sốt, và các triệu chứng hô hấp sẽ hỗ trợ phân biệt rõ ràng.
Phân biệt dựa vào thời gian ủ bệnh
- Cảm cúm: Thời gian ủ bệnh trung bình từ 1 đến 3 ngày, thường khởi phát đột ngột với triệu chứng rõ rệt ngay từ đầu.
- Covid: Thời gian ủ bệnh kéo dài hơn, dao động từ 2 đến 14 ngày, với triệu chứng thường xuất hiện từ ngày thứ 5–7.
Thống kê: Theo CDC, khoảng 97.5% các trường hợp nhiễm covid phát triển triệu chứng trong vòng 11.5 ngày sau khi tiếp xúc với nguồn lây.
Phân biệt dựa vào sốt và mệt mỏi
- Cảm cúm: Sốt cao (38°C–40°C) xuất hiện đột ngột, đi kèm với mệt mỏi toàn thân nhưng thường giảm dần trong 3–5 ngày.
- Covid: Sốt thường kéo dài hơn, ở mức độ nhẹ hoặc trung bình (37.5°C–39°C), đi kèm với mệt mỏi kéo dài, thậm chí vài tuần sau khi khỏi bệnh.
Thống kê: Một nghiên cứu của WHO cho thấy 87.9% bệnh nhân covid có triệu chứng sốt, và 70% báo cáo mệt mỏi kéo dài sau khi hồi phục.
Phân biệt dựa vào các triệu chứng hô hấp
- Cảm cúm: Ho thường có đờm, xuất hiện cùng với đau họng và hắt hơi liên tục. Các triệu chứng này thường giảm nhanh sau 5–7 ngày.
- Covid: Ho thường khan và kéo dài hơn, kèm theo khó thở hoặc cảm giác tức ngực. Hắt hơi ít phổ biến ở bệnh nhân covid.
Thống kê: Theo nghiên cứu tại Anh, 67% bệnh nhân covid có triệu chứng ho khan, trong khi chỉ 4% bị hắt hơi.
Những hiểu lầm phổ biến về cảm cúm và covid
Nhiều hiểu lầm về cảm cúm và covid đã dẫn đến những hành động sai lầm, ảnh hưởng đến sức khỏe và hiệu quả phòng chống dịch bệnh. Hãy cùng phản biện và làm rõ các quan niệm phổ biến này.
Cảm cúm và covid có phải là cùng một loại virus không?
Hiểu lầm: Nhiều người cho rằng cảm cúm và covid là do cùng một loại virus gây ra vì triệu chứng tương tự.
Phản biện: Điều này không đúng.
- Cảm cúm: Gây ra bởi virus cúm (Influenza virus), thuộc họ Orthomyxoviridae.
- Covid: Gây ra bởi virus SARS-CoV-2, thuộc họ Coronaviridae.
Hai loại virus này khác nhau hoàn toàn về cấu trúc di truyền, khả năng lây lan và mức độ gây bệnh.
Mặc dù cả hai đều ảnh hưởng đến hệ hô hấp, việc hiểu rõ nguyên nhân sẽ giúp bạn chọn đúng phương pháp phòng ngừa và điều trị.
Có thể mắc cảm cúm và covid cùng lúc không?
Hiểu lầm: Nhiều người nghĩ rằng không thể mắc hai bệnh này cùng lúc vì cơ thể đã “bận” chống lại một bệnh.
Phản biện: Thực tế, điều này hoàn toàn có thể xảy ra.
- Các nghiên cứu cho thấy khả năng đồng nhiễm (co-infection) cảm cúm và covid không phải là hiếm, đặc biệt trong mùa cúm hoặc ở những người có hệ miễn dịch yếu.
- Việc đồng nhiễm có thể làm triệu chứng nặng hơn, gây khó khăn cho việc chẩn đoán và điều trị.
Để bảo vệ sức khỏe, việc tiêm vaccine phòng cả cúm và covid là rất cần thiết, đặc biệt trong mùa dịch chồng chéo.
Tự ý sử dụng thuốc kháng sinh có nguy hiểm không?
Hiểu lầm: Một số người tin rằng thuốc kháng sinh có thể chữa cả cảm cúm lẫn covid.
Phản biện: Đây là một sai lầm nguy hiểm.
- Kháng sinh chỉ có tác dụng với vi khuẩn, trong khi cả cảm cúm và covid đều do virus gây ra, nên kháng sinh không giúp điều trị.
- Tự ý sử dụng kháng sinh có thể dẫn đến kháng thuốc, gây khó khăn trong việc điều trị các bệnh do vi khuẩn trong tương lai.
Chỉ sử dụng kháng sinh khi có chỉ định từ bác sĩ, và tập trung vào các biện pháp phòng ngừa hoặc điều trị triệu chứng theo hướng dẫn y tế.
Nên làm gì khi gặp triệu chứng cảm cúm hoặc covid
Khi có triệu chứng giống cảm cúm hoặc covid, việc xử lý đúng cách không chỉ giúp bạn hồi phục nhanh mà còn ngăn chặn lây lan cho người khác. Dưới đây là các bước hướng dẫn cụ thể.
Khi nào nên tự điều trị tại nhà
Nếu triệu chứng nhẹ và không có nguy cơ biến chứng, bạn có thể tự chăm sóc tại nhà. Hướng dẫn cụ thể như sau:
- Theo dõi triệu chứng:
- Ghi lại các triệu chứng như sốt, ho, mệt mỏi, hoặc đau họng để đánh giá diễn biến bệnh.
- Nghỉ ngơi đầy đủ:
- Nghỉ ngơi giúp cơ thể hồi phục và tăng cường sức đề kháng.
- Bổ sung dinh dưỡng và nước:
- Uống nhiều nước ấm, bổ sung vitamin C từ trái cây tươi hoặc thực phẩm chức năng.
- Dùng thuốc điều trị triệu chứng:
- Thuốc hạ sốt (như paracetamol) hoặc thuốc giảm đau, nhưng phải dùng đúng liều lượng theo hướng dẫn.
- Tự cách ly:
- Tránh tiếp xúc với người khác, đặc biệt là người già và trẻ nhỏ, để giảm nguy cơ lây nhiễm.
Lưu ý: Nếu triệu chứng không cải thiện sau 3–5 ngày, cần chuyển sang phương án khác.
Khi nào cần đến cơ sở y tế
Đừng chủ quan nếu gặp các dấu hiệu nghiêm trọng. Dưới đây là các trường hợp cần đi khám hoặc nhập viện:
- Khó thở hoặc tức ngực kéo dài: Đây là dấu hiệu nguy hiểm của covid hoặc biến chứng cảm cúm.
- Sốt cao không giảm: Sốt trên 39°C kéo dài quá 48 giờ, dù đã uống thuốc hạ sốt.
- Mệt mỏi cực độ: Nếu cơ thể suy yếu đến mức khó thực hiện các hoạt động cơ bản.
- Môi tái hoặc da nhợt nhạt: Có thể là dấu hiệu của tình trạng thiếu oxy.
- Nhóm nguy cơ cao: Người có bệnh nền (tiểu đường, tim mạch, phổi), phụ nữ mang thai hoặc trẻ em cần được theo dõi y tế chặt chẽ ngay khi có triệu chứng.
Hướng dẫn:
- Gọi hotline y tế để được tư vấn trước khi đến bệnh viện.
- Đeo khẩu trang và thực hiện các biện pháp phòng lây nhiễm trong quá trình di chuyển.
Biện pháp phòng ngừa cảm cúm và covid hiệu quả
Phòng bệnh hơn chữa bệnh. Thực hiện đầy đủ các biện pháp sau để bảo vệ bản thân và gia đình:
- Tiêm vaccine phòng ngừa:
- Tiêm phòng cúm hàng năm và đảm bảo tiêm đầy đủ vaccine covid theo khuyến nghị của Bộ Y tế.
- Giữ vệ sinh cá nhân:
- Rửa tay bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn ít nhất 20 giây sau khi chạm vào bề mặt công cộng.
- Tránh chạm tay lên mặt, mũi, miệng.
- Đeo khẩu trang nơi công cộng:
- Chọn khẩu trang đạt tiêu chuẩn và thay khẩu trang sau mỗi 4–6 giờ sử dụng.
- Tăng cường sức đề kháng:
- Ăn uống lành mạnh, ngủ đủ giấc và tập thể dục thường xuyên.
- Tránh tụ tập nơi đông người:
- Đặc biệt trong mùa dịch bệnh hoặc khu vực có nguy cơ lây nhiễm cao.
Vai trò của tiêm vaccine trong phòng ngừa cảm cúm và covid
Vaccine không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe cá nhân mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng "hàng rào miễn dịch" cho cộng đồng. Dưới đây là các lợi ích thực tiễn của việc tiêm vaccine phòng ngừa cảm cúm và covid.
Lợi ích của việc tiêm vaccine phòng ngừa cảm cúm
- Giảm nguy cơ mắc bệnh cúm:
Vaccine cúm giúp giảm từ 40–60% nguy cơ nhiễm cúm ở những người tiêm phòng, đặc biệt trong mùa cúm.
- Giảm biến chứng nghiêm trọng:
Với người cao tuổi, trẻ nhỏ và người có bệnh nền, vaccine giúp ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm như viêm phổi hoặc suy hô hấp.
- Tiết kiệm chi phí y tế:
Việc phòng ngừa thông qua tiêm vaccine giúp giảm thiểu chi phí điều trị và thời gian nghỉ làm khi mắc bệnh.
- Bảo vệ nhóm người yếu thế:
Tiêm vaccine không chỉ bảo vệ bản thân mà còn giảm nguy cơ lây nhiễm cho người thân, đặc biệt là những người không thể tiêm vaccine vì lý do sức khỏe.
Hiệu quả của các loại vaccine covid hiện nay
- Ngăn ngừa triệu chứng nặng và tử vong:
Các nghiên cứu cho thấy vaccine covid giúp giảm nguy cơ nhập viện đến 80–90% và giảm tỷ lệ tử vong đáng kể, ngay cả với các biến chủng mới.
- Giảm lây lan trong cộng đồng:
Vaccine không chỉ bảo vệ người tiêm mà còn giảm khả năng lây lan virus sang người khác, góp phần kiểm soát dịch bệnh.
- Tăng cường miễn dịch cá nhân:
Vaccine kích thích cơ thể tạo ra kháng thể đặc hiệu, giúp đối phó với virus hiệu quả hơn khi phơi nhiễm.
- Hỗ trợ khôi phục cuộc sống bình thường:
Việc tiêm phòng diện rộng giúp giảm áp lực lên hệ thống y tế, mở đường cho các hoạt động kinh tế và xã hội trở lại bình thường.
Tại sao vẫn có thể bị nhiễm bệnh dù đã tiêm vaccine?
- Hiệu quả không tuyệt đối:
Không có vaccine nào đảm bảo hiệu quả 100%, vì vậy một số người vẫn có thể bị nhiễm bệnh sau khi tiêm, nhưng các triệu chứng thường nhẹ hơn nhiều.
- Biến chủng mới:
Các biến chủng như Delta, Omicron có khả năng lẩn tránh miễn dịch phần nào, nhưng vaccine vẫn bảo vệ tốt khỏi triệu chứng nặng và tử vong.
- Thời gian miễn dịch suy giảm:
Miễn dịch từ vaccine có thể giảm dần theo thời gian, cần tiêm liều nhắc lại để duy trì hiệu quả.
Lợi ích thực tiễn: Dù vẫn có nguy cơ nhiễm bệnh, việc tiêm vaccine giúp giảm nguy cơ biến chứng nghiêm trọng và đảm bảo an toàn cho cá nhân và cộng đồng.
Hiểu rõ sự khác biệt giữa cảm cúm và covid là chìa khóa để bảo vệ sức khỏe cho bạn và gia đình. Trong mọi trường hợp, hãy luôn chủ động phòng ngừa bằng cách duy trì lối sống lành mạnh, tuân thủ hướng dẫn y tế, và tiêm vaccine đầy đủ. Sự chuẩn bị chu đáo không chỉ giúp bạn yên tâm trong mùa dịch mà còn góp phần bảo vệ cộng đồng.